Toen ik in 1983 mijn eerste 3 wayang golek poppen kocht om een
lege plek in huis te vullen, wist ik nog niet waar deze aankoop
op uit zou lopen. Na wat zoekwerk in bibliotheek en musea begreep
ik al gauw dat wayang heel erg uitgebreid en ingewikkeld was.
Maar mijn nieuwsgierigheid was geprikkeld en er was al snel
geen weg meer terug.
De eerste publicatie werd in 1896 gedaan door L. Serrurier gebaseerd
op de collectie wayangpoppen van koning Willem III.
Een jaar later volgt een wetenschappelijk proefschrift door
G.A.J. Hazeu. Meer studies en publicaties volgen en wordt het
begrip wayang steeds duidelijker.
Via boeken en musea vindt het zijn weg naar een bredere groep
van de bevolking. Menig Nederlander die toentertijd op Java
zijn werk had en wat meer interesse kreeg voor wayang, bezocht
wel eens een wayangvoorstelling die hij wel of niet helemaal
uitzat.
Bij terugkomst in Nederland zat er dan ook vaak een wayangpop,
batikdoek of iets anders met wayangfiguren in zijn bagage.
Daarin is niet veel verandering gekomen, want heden ten dage
nemen veel toeristen vanaf Java of Bali een pop mee naar huis.
Door me meer en meer in de wayang te verdiepen groeide ook het
aantal poppen in huis. Met de komst van internet werd het zoeken
wel makkelijker, maar ook zo uitgebreid. Als je nu het woord
"wayang" intikt kom je het bij bepaalde zoekmachines al meer
dan achthonderd duizend keer tegen en er is nu zoveel over wayang
geschreven dat je het in je boekenkast niet meer kwijt kan.
Ik ben ondertussen wel wat boeken en boekjes over wayang, in
diverse talen, rijker geworden maar die gaan in de regel over
wayang kulit.
Eind 1999 is in Jakarta een uitgebreide 6-delige wayang-encyclopedie
uitgegeven met een schat aan gegevens, verwijzingen naar andere
soorten wayang en alle figuren worden er in beschreven.
Inmiddels is mijn verzameling uitgegroeid tot ruim 400 poppen.
Op de pagina 'karakters' staat een klein deel van de verzameling.
Ik verzamel hoofdzakelijk poppen uit de wayang purwa, maar door
wat impulsieve aankopen in het begin en poppen die je krijgt,
zijn er ook figuren uit andere verhalen en delen van Java bijgekomen.
Voor de teksten bij de poppen ben ik afgegaan op wat schrijvers
als Peter Buurman, Jacob Kats, Soekatno, Soetarno, Sunarto en
het schrijversteam van Sena Wangi al eerder over de karakters
geschreven hebben.
Ik heb zoveel mogelijk geprobeerd de bekendste naam van de pop
te gebruiken en de namen uit de nieuwe encyclopedie van Sena
Wangi te handhaven, maar ook hier worden namen soms verschillend
geschreven.
Ik ben geen handelaar. De poppen die ik verkoop, heb ik over
of dubbel en het geld wordt weer besteed om mijn collectie uit
te breiden.
Wil je alles eens in het echt zien of wil je wat over je eigen
pop weten, neem dan contact met me op. Via het contact formulier
kunnen GEEN foto's gestuurd worden.
Ton van Oevelen - Heemskerk
Hiernaast vind je een aantal boeken waar ik mijn teksten en
gegevens vandaan haal.
SENA WANGI 1999 - Jakarta
Ensiklopedi Wayang Indonesia
Totaal 6-delen, 1936 pagina's gegevens.
Hier vindt je alles op het gebied van wayang, de diverse stijlen
en de verschillen per streek. Een beschrijving van alle wayangfiguren,
hun familie- banden, hun plaats in de verhalen enz.
Maar ook de attributen, stambomen, leraren, dalangs en andere
belangrijke personen die wat met wayang te maken hebben komen
aan bod.
Ras, J.J. 1976 - Meulenhoff - Amsterdam
De schending van Soebadra
Javaans schimmenspel. Tekst van de lakon 'Soebadra Laroeng'.
Soetarno, 1987 - Effhar & Dahara - Semarang
Ensiklopedia Wayang
Afbeeldingen van wayang kulit en persoonsbeschrijving van
de figuren.
Soekatno, BA. 1992 - Aneka Ilmu - Semarang
Mengenal Wayang Kulit Purwa
Classificatie, variëteiten en historie in de wayang kulit purwa.
Veel detailtekeningen van gezichten, handen en lichamen.
Kleding, kronen, mutsen en versiering.
Sunarto 1997 - Effhar & Dahara - Semarang
Seni gatra Wayang Kulit Purwa
Over diverse vormen in de wayang kulit purwa. Vorm en symbolisme
van wayang putren en wayang rasekso. Visualisatie van de Islamitische
kultuur in wayang vorm. Kennis van de Punakawan en de nieuwe
creatie van de wayang kulit.
Buurman, P. 1980 - Sijthoff - Alphen ad Rijn
Wayang Golek
Hét handboek voor elke wayang golek verzamelaar. Uitgebreide
beschrijving van meest voorkomende figuren in de wayang verhalen.
Met tekeningen om zelf je poppen te kunnen determineren.
Hinzler, H.I.R. 1975 - Ned. Ver. vh poppenspel
Wayang op Bali
Uitgebreide beschrijving over wayang kulit op Bali met detailtekeningen
van poppen.
Wassing, R. 1983 - Museum Nusantara - Delft
De wereld van de Wayang
Catalogus naar aanleiding van de tentoonstelling over wayang.
Kats, J. 1923 - Com. Volkslectuur, Weltevreden
Wajang Poerwa
een vorm van Javaans toneel
Een zeer uitgebreide verhandeling over wayang, met een korte
samenvatting van tweehonderd episoden, en samenvattingen van
Ramayana en Mahabharata.
Gamper & Guéménée, 1982
- Rietberg, Zürich
Materialien zu javanischen
Stabpuppen
Katalog zur Ausstellung Stabpuppenspiel auf Java im Haus zum Kiel am Hirschengraben 20 - 8001 Zürich
Wickert, U. - Purbaya, T. 19?? - PT Intermasa - Jakarta
Wayang Geschichten und Bilder
Wayang verhalen, gefotografeerd, bewerkt en naverteld door Utta Wickert en Tizar Purbaya.
Schneider, P. 1996 - Wiesloch
Geschichten des wayang Purwa
(Mahabharata) für Schattenspiel (wayang kulit)
Schneider, P. 1999 - Wiesloch
Göttergeschichten aus Java
Von der Entstehung der Götter, des Himmels, der Erde und der
Menschen
Schneider, P. 2001 - Wiesloch
Ein Leben mit der Hölle
Erzählungen aus Java
Schneider, P. 2004 - Wiesloch
Frauen im Schatten der Götter
Exotische Erzählungen
F. Seltmann / W. Gamper 1980 -
Zürich
Das Stabpuppenspiel auf Java Wayang
Golek
met bijzondere aandacht voor de Amir Hamza cyclus van Midden Java
Spitzing, Gunter 1981 - DuMont Buchverlag -
Köln
Das Indonesische Schattenspiel
Bali - Java - Lombok
Herbert, Mimi 2002 - The Lontar Foundation, Jakarta - University oh Hawai'i Press, Honolulu
Voices of the Puppet Masters
The wayang Golek Theater of Indonesia
Djajasoebrata, A. 1999 - The Pepin Press -
Amsterdam
The Puppets, Performance and Repertoire
Irvine, David 1996 -
Singapore
Leather Gods and Wooden Heroes
Beschrijving over de geschiedenis, ontwikkeling, thema's en
kunstuitingen van de wayang purwa
Mellema, R.L. 1954 -
Amsterdam
Wayang puppets, carving, colouring, symbolism
Uitgebreide beschrijving over snijwerk, inkleuring en symboliek van de poppen. Veel detailtekeningen
Kunst, J. 1941 -
Amsterdam
Een en ander over de Javaansche wajang
omschrijving van de diverse wayang uitingen
Sulardi, R.M. 1953 -
Surakarta
Printjening gambar ringgit purwa
detailtekeningen van de wayang kulit figuren
Knaud, J.M. 1981 - Moesson - Den Haag
Tussen Schemering en Dageraad
Achtergronden van de wajang poerwa.